De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Eksaarde

Men schrijft algemeen dat de regio vanaf Mendonk vanaf de Sassevaart tot Vrasene tegen de Duitse bunkerlijn van Steendorp Vrasene (Westabschnitt) minder uitgebouwd was. Zelf blijf ik er wat van overtuigd dat dit een vals beeld is. De zone tussen kanaal Gent-Terneuzen te Mendonk en Vrasene was effectief minder uitgebouwd maar dit is zeker nooit effectief zo de bedoeling geweest. Omdat in deze zone de noordkant nogal beveiligd was door menig overstromingsgebied en maar een beperkt aantal doorgangen die dan ook nog eens ondermijnd waren, was de kans ook klein dat er ooit een geallieerde inval over dit gebied zou komen. Allicht heeft men daarom de uitbouw van de linie op deze zone tot het laatst uitgesteld. Het feit dat dus de linie op dit gebied nooit zwaar is uitgewerkt geweest heeft dus meer te maken met een voor de Duitse Bezetter te vroeg geëindigde oorlog. Ook in deze zone zijn alle bunkers gebouwd door de Duitse Landmacht in de typische betonstenen. Ook valt het op dat er nog zeer weinig variatie in types van bunkers optreedt. In het algemeen vindt men er alleen nog manschappenbunkers of observatie-manschappenbunkers terug met meestal op het dak een verschansing.

Op grondgebied Eksaarde sluiten de bunkers perfect aan met de laatste bunkers op Zaffelare. Vanaf Zaffelare ter hoogte van domein Puyenbroeck, verlaat de hoofdlinie de Zuidlede als noordgrens en loopt iets meer zuidoostelijk, allicht omwille van het beboste gebied dat moeilijker te verdedigen viel. Dit blijft ook op Eksaarde nog even zo tot ter hoogte van Stenen Dam opnieuw een daar ontstaande gracht (of beek) als noordgrens kan aangenomen worden van dit verdedigingsstelsel. Deze waterloop blijft de noordelijk te verdedigen grens tot deze gracht opnieuw samenkomt met de Dijkgracht. Dit vindt plaats ongeveer een 500 meter voor Eksaarde Dam. Deze Dijkgracht is eigenlijk het verdere vervolg van de vroeger gevolgde Zuidlede. Vanaf daar wordt de noordkant gevormd door een waterloop die verderop zal overgaan in de Stekense Vaart. De bunkers op Eksaarde worden ook kort onderbroken door 2 bunkers gelegen op grondgebied Moerbeke. Dit omdat de linie letterlijk op de grens van deze 2 gemeentes komt te lopen. Daarom vindt men na deze 2 bunkers op grondgebied Moerbeke opnieuw nog 1 stuk terug op grondgebied Eksaarde. In de tussenzone zijn in de loop der jaren 3 bunkers gesloopt.

Vanaf Mendonk vindt men de linie ook terug als een enkele in lijn opgestelde bunkerlijn. Enkel vindt men hier en daar een zwaarder uitgewerkt model van bunker terug, iets zuidelijker dan de rest dat als commandopost voor een ganse regio diende door te gaan. Ook op Eksaarde is zo een bunker terug te vinden op de Brielmolenstraat 65 in de voortuin van een woning. Op dezelfde achterlijn lag nog een bunker op de Oostveldstraat maar daarvan ontbreken voorlopig de details over hoe deze was als type.

Bij de inventarisatie uitgevoerd in 1921 telde men op grondgebied Eksaarde 13 bunkers. Daarnaast localiseerde men ook nog 1 bunker specifiek op Lokeren. In 1935 telde men op grondgebied Eksaarde nog altijd 13 bunkers maar in de inventarisatie was geen sprake meer van die ene bunker op Lokeren. Het valt dus zeker niet uit te sluiten dat er toch nog eentje her of der onopvallend is blijven staan of ooit werd gesloopt en nu qua originele locatie totaal vergeten is.

meer gedetailleerd sprak van men in 1935 over 6 mitrailleurbunkers en 7 andere, niet gespecificeerde bunkers. De opdeling in types is hier echter sterk misleidend. Echte mitrailleurbunkers in de zin van het woord zijn er namelijk niet meer te vinden in de zone tussen Mendonk en Vrasene. Bij de eigen inventarisatie vanaf 2015 werd wel nog 1 commandobunker, 7 manschappenbunkers en 1 observatie-manschappenbunker teruggevonden.

Allicht heeft men ook op Eksaarde nog proberen onder de bescherming van een aantal bunkers uit te komen en nog toen de bescherming nog niet lopende was, in allereil nog gesloopt. Zo zijn ondertussen van 4 gesloopte bunkers ook de locaties gekend (in grote lijnen).

Dit maakt dat alvast in grote lijnen de 13 originele locaties van bunkers gekend zijn. De ene bunker die mogelijks op Lokeren gestaan heeft, blijft een mysterie. Verdere info dus zeker nog altijd welkom op info@bunkergordel.be.

Ook van grondgebied Eksaarde - Lokeren ontbreek ik verdere details over mogelijks nooit gebouwde bunkers, wat wel gekend is vanaf Stekene tot Vrasene.

Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de zoektocht die in dit geval wel in eerste instantie de volledige linie besloeg tussen Maldegem en Vrasene (grondgebied Oost-Vlaanderen).

Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.

Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.

Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.

De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:

• Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
• Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
• Gekende gesloopte structuren - Rood
• Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.

Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.

Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.

De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaartje van Eksaarde

Het verdere verloop van de hoofdstelling is te zoeken op grondgebied Moerbeke dat kort de bunkerlijn op Eksaarde onderbreekt en dan deze toch nog verder laat verlopen op Eksaarde. Na Eksaarde komen we op grondgebied Sinaai uit voor het vervolg van de lijn.